BÀI 11. VIấM MŨI MẠN TÍNH

MỤC TIấU HỌC TẬP:
1. Kể ra được cỏc nguyờn nhõn thường gặp của bệnh viờm mũi món tớnh.
2. Mụ tả được cỏc triệu chứng lõm sàng của bệnh viờm mũi món tớnh
3. Trỡnh bày đỳng hướng xử trớ trước một bệnh nhõn bị viờm mũi món tớnh
4. Nờu lờn được một số nguyờn tắc về phũng bệnh và chăm súc sức khoẻ ban đầu đối với bệnh nhõn viờm mũi món tớnh ở cộng đồng.
1. ĐẠI CƯƠNG
Viờm mũi mạn tớnh là một bệnh rất thường gặp ở nước ta. Bệnh cú thể gặp ở cả người lớn và cả ở trẻ em.
Viờm mũi mạn tớnh thường do cỏc nguyờn nhõn sau gõy ra: Viờm mũi cấp kộo dài hoặc bị đi bị lại nhiều lần. Bệnh cũng cú thể do những viờm nhiễm ở vựng kế cận: Viờm VA, viờm amidan, viờm xoang… hoặc do tiếp xỳc thường xuyờn với bụi, hoỏ chất hay do những lệch hỡnh ở mũi gõy nờn.
Viờm mũi mạn tớnh cú rất nhiều thể lõm sàng khỏc nhau: Viờm mũi xuất tiết, viờm mũi quỏ phỏt, viờm mũi teo… Trong phạm vi của bài chỳng tụi xin trỡnh bày 2 thể chớnh thường gặp là: Viờm mũi xuất tiết và viờm mũi quỏ phỏt.
2. VIấM MŨI XUẤT TIẾT
Thường gặp ở trẻ em, do viờm VA hoặc viờm mũi cấp tỏi diễn nhiều lần. Bệnh tớch chủ yếu là ở niờm mạc: niờm mạc mũi dày, nhợt nhạt, mất lụng chuyển, cỏc tuyến tiết nhầy phỏt triển và tăng tiết quỏ mức.
2.1. Triệu chứng lõm sàng
ó    Triệu chứng chớnh là chảy mũi nhầy trong hoặc đục cả 2 bờn và kộo dài.
ó    Ngạt tắc mũi, ngạt tăng lờn khi cú thay đổi thời tiết hoặc cơ thể suy yếu.
ó    Cú thể cú ho kộo dài hoặc khàn tiếng do mũi nhầy chảy xuống họng và thanh quản và ngạt mũi nờn phải thở bằng miệng
ó    Khỏm mũi: Da ở cửa mũi nề đỏ, cú vết nứt, niờm mạc hốc mũi nề, cuốn dưới to, sàn mũi và khe dưới nhiều tiết nhầy.
2.2. Tiến triển: Nếu khụng được điều trị sẽ dẫn đến: Viờm mũi quỏ phỏt, viờm xoang mạn tớnh, viờm họng mạn tớnh, viờm tai giữa hoặc viờm thanh, khớ phế quản.
2.3. Điều trị
ó    Tại chỗ: làm sạch và thụng thoỏng mũi, nhỏ mũi bằng cỏc thuốc co mạch, sỏt trựng hay làm săn niờm mạc Argyrol 1 - 3%, khớ dung mũi bằng dung dịch cortioid.
ó    Điều trị toàn thõn: thể tạng tõn bằng uống dầu cỏ, xiro canxi, xiro iodotamic, prụtụxalat sắt…
3. VIấM MŨI QUÁ PHÁT
Là hậu quả của viờm mũi xuất tiết kộo dài, những cơn xung huyết tỏi diễn thường xuyờn.
3.1. Tổn thương bệnh học
ó    Giai đoạn đầu: Niờm mạc viờm mạn tớnh, tăng tiết của tuyến tiết nhầy. Tổ chức cương ở cuốn dưới dón và nở to.
ó    Giai đoạn sau: Tổ chức liờn kết dưới niờm mạc phỏt triển mạnh, cỏc tuyến tiết nhầy nở to, niờm mạc trở nờn xỏm nhạt, cuốn dưới quỏ phỏt to ra, đặt thuốc co mạch co hồi ớt hoặc khụng co.
3.2. Triệu chứng lõm sàng
    Ngạt tắc mũi: là triệu chứng chớnh, lỳc đầu ngạt nhiều về đờm, khi thay đổi thời tiết, lỳc bờn này lỳc bờn kia. Về sau ngạt cũng tăng dần, rồi đến tắc hoàn toàn.
    Ngửi kộm hoặc mất ngửi do ngạt tắc mũi và tỡnh trạng viờm kộo dài gõy nờn. Đờm ngủ thường ngỏy to, sỏng dậy hay bị khụ và rỏt họng, ho hoặc khạc tiết nhầy, núi giọng mũi kớn.
    Khỏm mũi: cú thể thấy bệnh tiến triển qua 2 giai đoạn
ó    Giai đoạn xung huyết: Niờm mạc nề đỏ, cuốn dưới nề to làm hẹp đường thở, nhưng đặt thuốc co mạch, cuốn dưới co hồi tốt.
ó    Giai đoạn quỏ phỏt: cuối dưới to, sỏt vào vỏch ngăn, làm lấp đường thở mặt thường gồ ghề, màu sắc xỏm nhạt, trắng đục, đặt thuốc co mạch co hồi chậm và hạn chế hoặc khụng co hồi. Cuốn giữa cũng cú thể bị quỏ phỏt ở đầu cuốn.
Nếu đầu xương cuốn giữa quỏ phỏt, sẽ cú xu hướng phỡnh to và tạo thành xoay hơi làm cho đầu cuốn tỡ vào củ vỏch ngăn gõy ra nhức đầu.
    Soi mũi sau: đuụi cuốn dưới quỏ phỏt làm che lấp cửa mũi sau, màu tớm bầm, mặt gồ ghề. Đuụi vỏch ngăn quỏ phỏt trụng giống như hai khối hỡnh thoi ở 2 bờn bờ sau vỏch ngăn.
3.3. Xử trớ
3.3.1. Tại chỗ
    Giai đoạn xung huyết: Tiờm vào cuốn dưới coticoid hoặc chất gõy xơ
    Giai đoạn quỏ phỏt:
ó    Đốt cuốn dưới: đụng diện, nitơ lỏng
ó    Phẫu thuật chỉnh hỡnh cuốn dưới
3.3.2. Toàn thõn: chống cơ địa dị ứng, tạng tõn, ức chế giao cảm
3.3.3. Điều trị nguyờn nhõn: nạo VA, cắt A, viờm xoang món tớnh, chỉnh hỡnh vỏch ngăn.
3.4. Phũng bệnh
ó    Phũng trỏnh bụi, chất kớch thớch, giỏ lạnh… bằng đeo khẩu trang
ó    Nhỏ thuốc mũi hàng ngày
ó    Giải quyết sớm cỏc nguyờn nhõn gõy bệnh.
ó    Giai đoạn xung huyết
ó    Giai đoạn xuất tiết.
ó    Giai đoạn quỏ phỏt.    

CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
1.    Nờu cỏc triệu chứng của viờm mũi mạn tớnh xung huyết.
2.    Nờu cỏc triệu chứng của viờm mũi mạn tớnh xuất tiết.
3.    Nờu cỏc triệu chứng của viờm mũi mạn tớnh quỏ phỏt.
4.    Kể ra đặc điểm tổn thươngcủa giai đoạn quỏ phỏt.
5.    Trỡnh bầy cỏc nguyờn tắc điều trị viờm mũi món tớnh.

Chỉnh sửa lần cuối: 12 năm trước (01:17 AM 07/03/2013)